Święty męczennik Mikołaj Holc

Święty męczennik Mikołaj Holc

(Swiaszczennomuczenik Nikołaj) 1907 - 1944

(20 marca / 2 kwietnia, pierwsza niedziela czerwca /n.st/)

 Święty męczennik Mikołaj Holc urodził się 27 lipca 1907 r. we wsi Katelnia w powiecie żytomierskim. Pochodził z wieloetnicznej rodziny Holców (w dokumentach spotykamy również pisownię Holz oraz Golec). Po pierwszej wojnie światowej wraz z rodzicami zamieszkał we Włodzi­mierzu Wołyńskim, gdzie jego ojciec pracował w magistracie. Deklaro­wał się jako Polak z pochodzenia i przekonania. W 1931 r. otrzymał oby­watelstwo polskie. Rok później, czując powołanie do służby Bogu, udał się do Bułgarii, gdzie studiował teologię.

Po ukończeniu w 1935 r. studiów i powrocie do kraju Mikołaj zawarł związek małżeński z Iroidą Glazer, mającą - podobnie jak on - pocho­dzenie niemieckie. Następnie otrzymał święcenia diakońskie i kapłańskie. Pracę duszpasterską ks. Mikołaj rozpoczął jako nieetatowy duchowny we wsi Obsza w powiecie biłgorajskim. W sytuacji wy­wierania nacisku przez władze państwowe na Cerkiew prawosławną, ka­płan niejednokrotnie stawał przed trudnymi wyborami. Tu w 1936 r. małżon­kom Holc urodziła się córeczka. W 1937 r. ks. Mikołaja przeniesiono do die­cezji wołyńskiej. Mianowano go wikariuszem parafii prawosławnej w Dłu-goszyjach w powiecie dubieńskim.

W latach drugiej wojny światowej ks. Mikołaj powrócił na Chełmszczyznę. Zo­stał proboszczem parafii w Nowosiółkach koło Poturzyna na Tomaszowszczyźnie. W tych tragicznych czasach pomógł w uniknięciu dramatycznego losu wielu ludziom, niezależnie od ich pochodzenia i wyznania. W swych działaniach przeja­wiał wiele determinacji i odwagi. Jako młody i energiczny kapłan był życzliwy wobec ludzi i zaangażowany w rozwiązy­wanie ich problemów. Z całych sił starał się, aby jego parafianie trwali w tradycji Prawosławia. Niemcy uważali go za folksdojcza, ponieważ przy­czynił się do zwolnienia z obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu Cyryla Szczerby, parafianina z Nowosiółek.

Męczeńska śmierć spotkała ks. Mikołaja w Nowosiółkach 2 kwietnia 1944 r. z rąk bandy dokonującej gwałtów na ludności od Hrubieszowa, po Tomaszów, Zamość i Babice. Przemocą został zabrany przez opraw­ców ze świątyni, gdzie wcześniej udzielił sakramentu chrztu, wywieziony za wieś i poddany torturom. Odcięto mu brodę, język i uszy. Następnie bagnetami odrąbywano mu głowę. Gdy w cierpieniach wił się z bólu na­kłuwano mu poszczególne części ciała, a na piersiach wycięto krzyż. Nie­które relacje mówią o tym, iż umarł z wykrwawienia, inne zaś, że śmierć nastąpiła w wyniku strzału z pistoletu w głowę. Szczątki umęczonego ka­płana złożono w Nowosiółkach na byłym cmentarzu, znajdującym się na terenie cerkwi zburzonej w 1938 roku. Nie udało się ustalić dokładnego miejsca jego spoczynku.

Ks. Mikołaj Holc został zaliczony do grona świętych i włączony do Soboru Świętych Męczenników Ziemi Chełmskiej i Podlaskiej. Uroczy­stości odbyły się w dniach 7-8 czerwca 2003 r. w Chełmie.

Na podstawie fragmentów książki Jarosława Charkiewicza, Męczennicy XX wieku. Martyrologia Prawosławia w Polsce w biografiach świętych, (Warszawska Metropolia Prawosławna, Warszawa 2008), udostępnionych dzięki uprzejmości Autora.