Λογοτέχνες διεθνούς φήμης και Μασονία (β')


ΛΟΓΟΤΕΧΝΕΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΦΗΜΗΣ ΚΑΙ ΜΑΣΟΝΙΑ
του κ. Ιωάννου Μηλιώνη
(β’ μέρος)

Το 1885 ο Ντόυλ παντρεύτηκε τη Louisa Hawkins, αδελφή ενός από τους ασθενείς του. Έζησε μαζί της 21 χρόνια και απέκτησαν δύο παιδιά. Τελικά, η Louisa πέθανε από φυματίωση το 1906 κι ο Ντόυλ ξαναπαντρεύτηκε την επόμενη χρονιά τη Jean Elizabeth Leckie με την οποία απέκτησε άλλα τρία παιδιά. Η Jean πέθανε στο Λονδίνο το 1940.

Το 1890 ο Ντόυλ σπουδάζει οφθαλμολογία στη Βιέννη και στη συνέχεια μετακομίζει στο Λονδίνο, με στόχο την άσκηση της νέας του ειδικότητας. Όμως, όπως δηλώνει στην αυτοβιογραφία του, ούτε ένας ασθενής δεν πέρασε το κατώφλι του ιατρείου του. Αυτό του έδωσε περισσότερο χρόνο για γράψιμο, με αποτέλεσμα οι ιστορίες του Σέρλοκ Χολμς -τον οποίο παρουσίασε για πρώτη φορά στο μυθιστόρημα «Σπουδή σε έντονο κόκκινο» (Study In Scarlet), το 1887, να αποκτήσουν ένα φανατικό κοινό. Ωστόσο, παρ’ όλη τη συγγραφική επιτυχία, ο Ντόυλ κατατρεχόταν απ’ την ιδέα ότι ο Χολμς τον παρεμπόδιζε από του να ασχοληθεί με σημαντικότερα έργα και ειδικά με τα ιστορικά του μυθιστορήματα. Έτσι αποφασίζει να δώσει  ένα τέλος στον ήρωά του και το 1893, ο Χολμς και ο καθηγητής Μοριάρτυ (Moriarty) -ο εχθρός και ανταγωνιστής του Χολμς- βρίσκουν μαζί τον θάνατο στους καταρράκτες Ράιχενμπαχ (Reichenbach Falls, Βέρνη, Ελβετία), στο μυθιστόρημα «Το τελευταίο πρόβλημα». Η εξέλιξη όμως αυτή πυροδότησε μια απρόβλεπτη δημόσια κατακραυγή. Έτσι ο Ντόυλ εξαναγκάζεται να επαναφέρει τον ήρωά του το 1901, στο μυθιστόρημα «Το σκυλί του Baskervilles». Έκτοτε ο Σέρλοκ Χολμς διέγραψε σταθερή πορεία, εμφανιζόμενος συνολικά σε 56 διηγήματα και 4 μυθιστορήματα, αλλά και σε πολλά μυθιστορήματα και ιστορίες άλλων συγγραφέων.

Ο Κόναν Ντόυλ ασχολήθηκε και με την πολιτική. Περιπετειώδης εξ ιδιοσυγκρασίας, κατετάγη ως εθελοντής στον πόλεμο των Μπόερς1, το 1900, και υπηρέτησε στη Νότιο Αφρική ως διοικητικό προσωπικό στο νοσοκομείο Langman Field. Μετά τον πόλεμο των Μπόερς και την καταδίκη του Ηνωμένου Βασιλείου από όλο τον κόσμο, λόγω της απαράδεκτης αποικιοκρατικής συμπεριφοράς των Βρετανών, ο Ντόυλ συγγράφει ένα φυλλάδιο με τίτλο «Ο πόλεμος στη Νότιο Αφρική: Αίτια και διεξαγωγή του» (The War in South Africa: Its Cause and Conduct), όπου ωραιοποιεί τον ρόλο του Ηνωμένου Βασιλείου στον πόλεμο των Μπόερς, το οποίο μεταφράστηκε ευρύτατα. Επίσης, το 1900 συνέγραψε και το βιβλίο «Ο μεγάλος πόλεμος των Μπόερς» (The Great Boers War). Η συγγραφή αυτού του πρώτου φυλλαδίου, πιστεύεται ότι είχε σαν αποτέλεσμα την ανακήρυξη του Ντόυλ σε ιππότη, το 1902, και τον διορισμό του με το οφίκιο του «Αναπληρωτή Υπολοχαγού του Surrey» (Deputy-Lieutenant of Surrey)2.

Δύο φορές στις αρχές του 20ου αιώνα, προσπάθησε να εκλεγεί βουλευτής με το «Φιλελεύθερο Ενωτικό Κόμμα» (Liberal Unionist Party), χωρίς επιτυχία. Συγχρόνως συμμετείχε στην εκστρατεία για τη μεταρρύθμιση του κράτους του Κονγκό, το οποίο βρισκόταν υπό την επιρροή των Βέλγων και συνέγραψε το 1909 ένα μεγάλο σχετικό φυλλάδιο. Γενικά οι επιλογές του υπήρξαν πάντοτε ευθυγραμμισμένες με την αποικιοκρατική πολιτική της Μ. Βρετανίας. Η ενασχόληση της περιόδου εκείνης με την Αφρική, υπήρξε και η έμπνευση για το μυθιστόρημά του «Ο χαμένος κόσμος» (The Lost World), το 1912.

Μετά το θάνατο της συζύγου του Λουίζας, το 1906, τον θάνατο του γιου του Κίνγκσλεϋ λίγο πριν το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και τους θανάτους του αδελφού του Άινες, των δύο κουνιάδων του και δύο ανηψιών του, λίγο μετά τον πόλεμο, ο Ντόυλ βυθίστηκε σε κατάθλιψη. Πίστεψε ότι θα βρει στήριξη στον πνευματισμό3 -στον οποίο είχε εμπλακεί από το 1885- και τις υποσχέσεις του για τη συνέχεια της ύπαρξης μετά θάνατον. Ακόμη, ενεπλάκη με την «Εθνική Ένωση Πνευματιστών» (Spiritualists’ National Union)4, που υποτίθεται ότι «αποδέχεται τις διδασκαλίες και του παράδειγμα του Ιησού από τη Ναζαρέτ» και υπήρξε μέλος της παραφυσικής οργάνωσης «Λέσχη των Φαντασμάτων» (The Ghost Club)5, που εστιάζεται στη δήθεν επιστημονική μελέτη των υποτιθέμενων παραφυσικών δραστηριοτήτων, με στόχο την απόδειξη ή διάψευση της ύπαρξης παραφυσικών φαινομένων.

Προϊόντα της περιόδου αυτής είναι το βιβλίο του «Ο ερχομός των Νεράιδων» (The Coming of the Fairies), το 1921, όπου φαίνεται προφανώς πεπεισμένος για την γνησιότητα των πέντε φωτογραφιών των «Νεράιδων του Cottingley» (Cottingley Fairies)6, που αποδείχθηκαν φάρσα λίγες δεκαετίες αργότερα. Ο Ντόυλ αναπαράγει στο βιβλίο του το θέμα και προσπαθεί να θεμελιώσει τα σχετικά με τη φύση και την ύπαρξη νεράιδων.

Δεύτερο έργο της περιόδου εκείνης είναι το μυθιστόρημα «Η Χώρα της Ομίχλης» (The Land of Mist), το 1926, με το γνωστό ήρωά του καθηγητή Challenger.

Σ’ ένα ακόμη βιβλίο του, το «Η Ιστορία του Πνευματισμού» (The History of Spiritualism), το 1926, ο Ντόυλ εξαίρει τα «ψυχικά» φαινόμενα και την «υλοποίηση πνευμάτων», που «παρήγαγαν» τα διάσημα, στις αρχές του 20ου αιώνα διάμεσα (μέντιουμ) Eusapia Palladino7 και Mina (Margery) Crandon8.

Μία ακόμη διασημότητα της εποχής του, με την οποία διατήρησε ο Ντόυλ δυνατή, αλλά σύντομη φιλία, υπήρξε και ο Χάρι Χουντίνι (Harry Houdini)9, ο κασκαντέρ, «Αμερικανός μάγος», που υπήρξε φανατικός αντίπαλος του πνευματιστικού κινήματος τη δεκαετία του 1920, αποκαλύπτοντας πολλές από τις απάτες του χώρου. Παρ’ ότι ο Χουντίνι επέμενε ότι στον πνευματισμό χρησιμοποιούνταν παραπλάνηση και εξαπάτηση, ο Ντόυλ ήταν πεπεισμένος ότι κι ο ίδιος ο Χουντίνι κατείχε υπερφυσικές δυνάμεις, μια άποψη που παρουσίασε στο βιβλίο του «Το Χείλος του Αγνώστου» (The Edge of the Unknown), το 1931, μετά τον θάνατο του κασκαντέρ. Η επιμονή του Ντόυλ υπέρ του πνευματισμού και η δημόσια αντιπαράθεσή του με τον Χουντίνι υπήρξε και το τέλος της φιλίας των δύο ανδρών.

Η τόση αφοσίωση και εμμονή του Ντόυλ στον πνευματισμό, υπήρξε προφανώς και το κίνητρο για την ένταξή του στον Ελευθεροτεκτονισμό10. Το ενδιαφέρον του τοποθετείται μεταξύ των ετών 1885 και 1888, όταν συμμετείχε σε μία σειρά πνευματιστικών συνεδριών (Seance) στο σπίτι ενός των ασθενών του. Αν και ο Ντόυλ υπήρξε εξ αρχής κριτικός και ως προς το «τελετουργικό» τυπικό κι ως προς τη νοημοσύνη των συμμετεχόντων, τελικά παγιδεύτηκε και το 1887 προσχώρησε στη μασονία, αλλά και στην «Εταιρεία Ψυχικών Ερευνών» (Society for Psychical Research), διακηρύσσοντας πλέον δημόσια το ενδιαφέρον του για τον αποκρυφισμό11.

Η εισδοχή του έγινε στη «Στοά Φοίνιξ, Αρ. 257 (Phoenix Lodge No 257) στις 26 Ιανουαρίου 1887, στο Southsea του Hampshire, σε ηλικία 27 ετών. Ο ορθολογισμός και η περιέργειά του, καθώς και ο αρνητισμός, που προφανώς κουβαλούσε μέσα του από τα παδικά και εφηβικά του χρόνια κοντά στους Ιησουίτες, υπήρξαν οι κύριες αιτίες της εμπλοκής του.

Είναι λογικό να υποθέσουμε ότι ο Ντόυλ προσήλθε στη μασονία ελπίζοντας να ανακαλύψει στοιχεία για τον πνευματισμό που του ήταν ήδη έμμονη ιδέα. Έτσι διήλθε γρήγορα τους βαθμούς της «Συμβολικής Στοάς». Σε ένα μήνα διήλθε τον βαθμό του «Εταίρου», ενώ τον επόμενο μήνα «ηγέρθη» στο βαθμό του «Διδασκάλου».

Παρά την αστραπιαία ανέλιξή του στη μασονία, ο Ντόυλ δε βρήκε εκεί άμεσα τα αποκρυφιστικά δεδομένα που περίμενε, καθώς οι τρεις πρώτοι βαθμοί είναι βαθμοί πειραματισμού και προσαρμογής στις τεκτονικές διδασκαλίες, στις τελετουργίες και τις δοξασίες, όπου ο μυημένος συνηθίζει στα σύμβολα και στα τυπικά κι αν είναι δεκτικός, παραμένει, αν όχι αποχωρεί12 ή μένει στάσιμος ες αεί.

Έτσι, δεν δραστηριοποιήθηκε εκεί περισσότερο και το 1889 απεχώρησε από τη Στοά. Ας αναζητήσουμε την αιτία…

Το 1888 ο Ντόυλ εξέδωσε το τρίτο του μυθιστόρημα «Το μυστήριο του Cloomber» (The Mystery Of Cloomber)13. Ήταν το πρώτο μυθιστόρημά του με άκρως παραφυσική (paranormal) υπόθεση, σχετική με τη μεταθανάτια εκδίκηση τριών Βουδιστών μοναχών. Ήταν το πρώτο του μυθιστόρημα με συγκεκριμένες αναφορές στον πνευματισμό και η διάψευση της ελπίδας του να βρει καίρια αποκρυφιστικά στοιχεία στις τελετουργίες των τριών πρώτων βαθμών της μασονίας, που θα είχαν πρακτική εφαρμογή στη συγγραφή του. Έτσι εξηγείται και η παραίτηση το 1889, που όμως δεν υπήρξε και το τέλος της τεκτονικής του καριέρας, καθώς συνέχισε να συμμετέχει σε διάφορες Στοές ως αδελφός «εν ύπνω» μέχρι την επανένταξή του στη Στοά της εισδοχής του, το 1902. Έκτοτε, έλαβε διάφορες διακρίσεις πριν την τελική αποχώρησή του από τον Ελευθεροτεκτονισμό, το 1911.

Είχε προηγηθεί, κατά την παραμονή του στη Νότιο Αφρική, το 1900, η έντονη δραστηριοποίησή του υπό την τεκτονική του ιδιότητα. Διαβάζουμε στο έντυπο «Masonic Illustrated» («Τεκτονικά Εικονογραφημένα»), σχετικά: «Εν μέσω διεξαγωγής του πολέμου, αυτός (ο Κόναν Ντόυλ) συμμετείχε στην αξέχαστη "Προσωρινή Στοά" στο Bloemfontein μαζί με τον αδελφό Ραντγιάρντ Κίπλινγκ». Όμως η συμμετοχή αυτή αμφισβητήθηκε αργότερα.

Με την επιστροφή του στην Αγγλία, το 1901, σε μία σειρά διαλέξεων που δόθηκαν στη Σκωτία, ο Ντόυλ εγκωμιάζει τις δραστηριότητες των μασόνων στον πόλεμο της Αφρικής. Το ίδιο συνέβη και όταν η στοά του Εδιμβούργου, Αρ. 1, του Σκωτικού τύπου (Lodge of Edinburg, No 1) τον ανακήρυξε τιμητικό μέλος της.

Πέραν των ανωτέρω, ο Ντόυλ προβάλλει τον Ελευθεροτεκτονισμό με ποικίλους τρόπους στη συγγραφή του, χωρίς οι αναφορές αυτές να αφορούν όλες τον Sherlock Holmes.
 Στο μυθιστόρημα «Η Κοιλάδα του Φόβου»14 (The Valley of Fear), το 1915, γίνεται αναφορά στο «Αρχαίο Τάγμα των Freemen» ή «Στοά Scowers, Αρ. 341» (The Scowers Lodge No 341) στην κοιλάδα Vermissa των Η.Π.Α.

Άλλες αναφορές υπάρχουν στο μυθιστόρημα «Ο Χαμένος Κόσμος» (The Lost World) το 1912, και στο μυθιστόρημα «Η Χώρα της Ομίχλης» (The Land of Mist), το 1926, όπου ο Καθηγητής Challenger, χαρακτηρίζοντας υποτιμητικά έναν άλλο χαρακτήρα του βιβλίου, επιγραμματικά αναφέρει: «Είναι ένας απ’ αυτούς που περιπλανώνται στα σκοτεινά όρια της μασονίας, μιλώντας ψιθυριστά και ευλαβούμενοι μυστήρια, όπου μυστήρια δεν υφίστανται. Αντίθετα, ο πνευματισμός, με τα τόσο ζωντανά και υπέροχα μυστήριά του, είναι γι’ αυτόν κάτι το ανάξιο, επειδή έφερε παρηγοριά στον απλό άνθρωπο. Αρέσκεται στο να διαβάζει κείμενα πάνω στο Palladian Cultus15, τον «Αρχαίο και Αποδεδειγμένο Σκωτικό Τύπο» και τις μορφές του μπαφομέτ16. Ο Έλιφας Λέβι17 είναι ο προφήτης του».

Οι ανωτέρω αναφερόμενες είναι λίγες από τις περιπτώσεις, καθώς υπάρχουν πληθώρα αναφορές περί μασονίας και πνευματισμού στο έργο του Σερ Άρθουρ Κόναν Ντόυλ· κάποιες εγκωμιαστικές, κάποιες ουδέτερες.

Κλείνοντας την έρευνά μας αυτή, διαπιστώνουμε ότι γνωστές προσωπικότητες -αλλά και ο καθένας- εύκολα παρασύρονται κι εντάσσονται στη μασονία ή σε παρόμοιες αποκρυφιστικές ενασχολήσεις όταν δεν έχουν ένα ισχυρό θεμέλιο κάτω απ’ τα πόδια τους· ειδικά, αν βιώσουν μια προβληματική παιδική ηλικία. Όμως χρειάζεται το θεμέλιο· κι αυτό είναι μόνο η Μία Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία, δηλαδή η Ορθοδοξία. Το θεμέλιο αυτό προϋποθέτει το Άγιο Βάπτισμα και τη βιωματική συμμετοχή στη ζωή της Εκκλησίας.

Υπάρχουν κι άλλες χριστιανικές ομολογίες κι υπάρχουν κι άλλες θρησκείες, αιρέσεις και παραθρησκείες. Μία όμως είναι η Αλήθεια, ο Χριστός, ο Ιησούς Χριστός ο από Ναζαρέτ, που είναι η Κεφαλή, με Σώμα Του την Εκκλησία. Μόνο ο Χριστός σώζει και μόνο μέσα στην Εκκλησία Του υπάρχει η σωτηρία. Αν το παιδί, ακόμα απ’ την κοιλιά της μάνας του, δεν τα ζήσει όλα αυτά, είναι αμφίβολη η εξέλιξή του στη ζωή και πιθανή η εμπλοκή του στον αποκρυφισμό, στην παραθρησκεία, στην «άλλη θρησκεία». Οι άνθρωποι πέφτουμε· οι πτώσεις, συχνές. Όμως, ο Χριστός σώζει και τους πεσμένους, αρκεί να θέλουμε να σηκωθούμε!
_____________
1. Πολεμικές επιχειρήσεις της Βρετανικής αποικιοκρατίας εις βάρος των Ολλανδικής καταγωγής πληθυσμών της Νοτίου Αφρικής (1879-1915). Με το όνομα Μπόερς (Boers) υποδηλώνονταν αρχικά οι απόγονοι των πρώτων κτηνοτρόφων που μιλούσαν τη γλώσσα Αφρικάανς στα σύνορα του ανατολικού ακρωτηρίου στη Νότιο Αφρική κατά τον 18ο αιώνα. Βλ. και http://en.wikipedia.org/wiki/Second_Boer_War. Στους πολέμους αυτούς είχε πρωταγωνιστικό ρόλο κι ο λόρδος Robert Baden-Powell, απ’ όπου και εμπνεύσθηκε τη δημιουργία του Προσκοπισμού.
2. Τιμητικός τίτλος στο Ηνωμένο Βασίλειο, στην υπηρεσία της Α.Μ. της Βασιλίσσης. Βλ. και http://www.surreylieutenansy.org/deputylieurenant.html
3. Βλ. και περιοδικό «Διάλογος» τ. 55, σσ. 21-29.
4. http://en.wikipedia.org/wiki/Spiritualists%27_National_Union
5. http://en.wikipedia.org/wiki/The_Ghost_Club
6. http://en.wikipedia.org/wiki/Cottingley_Fairies. Το ιστορικό αναφέρεται στην περίπτωση των Elsie Wright και Franses Griffiths, εξαδέλφων, 16 και 10 ετών αντίστοιχα, κατοίκων του Cottingley, πλησίον του Bradford Αγγλίας, που το 1917 έστησαν μία φάρσα τραβώντας 5 φωτογραφίες, όπου περιελάμβαναν «νεράιδες», εικόνες τυπωμένες και κομμένες, από χαρτόνι. Το θέμα έτυχε μεγάλης δημοσιότητας και εκμετάλλευσης από διαφόρους κύκλους και απασχόλησε επί έτη την κοινή γνώμη της εποχής.
7. http://en.wikipedia.org/wiki/Eusapia_Palladino
8. http://en.wikipedia.org/wiki/Mina_Crandon
9. http://en.wikipedia.org/wiki/Harry_Houdini
10. http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_Freemasons#D
11. http://www.freemasons-freemasonry.com/beresiner10.html
12. Αρχιμ. Γρηγορίου Κωνσταντίνου, «Μασονία: Θρησκεία; Αίρεση; Ή Φιλανθρωπικό Σωματείο;» και http://antiairetikos.blogspot.gr/2012/07/b;og-post_22.html
13. http://en.wikipedia.org/wiki/The_Mystery_of_Cloomber
14. «Άπαντα Σέρλοκ Χολμς», Εκδ. Σύγχρονοι Ορίζοντες, σσ.377-468.
15. Σύστημα νεοσατανισμού διαμορφωμένο από τον αποκρυφιστή Albert Pike κ.ά. Βλ. και http://www.sacred-texts.com/evil/dwf/dwf04.htm
16. Παγανιστική θεότητα, θεωρούμενη ότι παριστάνει τον Σατανά. Προέρχεται από ομολογίες των Ναϊτών, στη διάρκεια ανάκρισής τους από την Ιερά Εξέταση, τον 14ο αιώνα. Οριστικοποιήθηκε εικαστικά από τον Eliphas Levi.
17. Eliphas Levi, ψευδώνυμο του Alphonse Louis Constant (1810-1875), Γάλλου αποκρυφιστή συγγραφέα ασχολούμενου με την «τελετουργική μαγεία». Αποκαλείται και  «ο τελευταίος των μάγων».

Περιοδικό Διάλογος
Τεύχος 70
Οκτώβριος - Δεκέμβριος 2012





Ιερά Μονή Παντοκράτορος Μελισσοχωρίου
Powered by active³ CMS - 28/3/2024 1:34:14 μμ